Wat is een nasaliteitsstoornis?

Een andere regelmatig voorkomende stemstoornis is de zgn. nasaliteitsstoornis ofwel neusspraak. De klank van de spraak is dan afwijkend: de stem klinkt te veel of juist te weinig door de neus.

Tijdens het spreken moeten de meeste klanken door de mond worden gevormd. Het zachte gehemelte wordt hierbij opgetrokken. Hierdoor wordt de mondholte aan de achterzijde afgesloten, zodat er geen lucht door de neus ontsnapt. Slechts bij drie klanken, de 'm', 'n' en 'ng', is er geen afsluiting nodig, zodat deze klanken door de neus klinken. Door de werking van het zachte gehemelte kan dus een onderscheid gemaakt worden tussen door de mond gevormde en door de neus gevormde klanken.

Er zijn drie vormen van nasaliteitsstoornis. Allereerst is er de 'open neusspraak'. Deze vorm is het meest storend voor de verstaanbaarheid. Tijdens het praten ontsnapt te veel lucht via de neus bij de klanken die door de mond gevormd worden. De oorzaak van open neusspraak kan een aangeboren lip-, kaak- en/of gehemeltespleet zijn. Andere oorzaken zijn een aangeboren te kort gehemelte, verlamming van de spieren van het zachte gehemelte (na een hersenbloeding bijvoorbeeld) of verminderde spierkracht in het gehemelte (zoals bij multiple sclerose en de ziekte van Parkinson). Soms is gewenning de oorzaak van de gestoorde neusspraak, wat bijvoorbeeld kan gebeuren na verwijdering van de neusamandel.

Ten tweede is er de 'gesloten neusspraak': de spraak klinkt verstopt. De oorzaak kan een scheef neustussenschot zijn, maar ook kunnen een of meer neuspoliepen, een vergrote neusamandel of gezwollen neusslijmvliezen voor te weinig resonantie door de neus zorgen.

Tenslotte kan er een combinatie van beide vormen voorkomen: de 'gemengde neusspraak'.

De kno-arts onderzoekt om welke vorm van neusspraak het gaat en stelt de diagnose.
Kinderen met een nasaliteitsstoornis kunnen terecht bij Praatjuf, volwassenen bij Praatcoach.

Wat doet de logopedist?

Praatjuf/ Praatcoach onderzoekt de omvang van de nasaliteitsstoornis en de invloed ervan op de verstaanbaarheid. In sommige gevallen moet eerst medisch of chirurgisch ingegrepen worden, voordat de logopedische behandeling kan beginnen.

Bij de open neusspraak bestaat de behandeling uit oefeningen om de gehemeltespieren te activeren en een energieke uitspraak aan te leren. Bij de gesloten neusspraak ligt het accent op het beter leren gebruiken van de neusweg. De behandeling van de gemengde neusspraak bestaat uit een combinatie. In alle gevallen wordt op een systematische manier het spraakgedrag veranderd.

Praatcoach behandelt ook cliënten bij wie de nasaliteitsstoornis is veroorzaakt door een verworven neurologische aandoening, zoals een beroerte (CVA) of de ziekte van Parkinson. Maaike Hendriks volgde onder meer een bijscholing tot ParkinsonNet-therapeut en ziet regelmatig cliënten die kampen met de gevolgen van de ziekte van Parkinson.

Het onderzoek naar en de behandeling van de afwijkende nasaliteit worden als regel vergoed door vrijwel elke ziektekostenverzekeraar, na verwijzing door huisarts of medisch specialist.